Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
Tips & Taboos 21
नवरात्री तेम्हा घरांत दहा दिवस पूजा पुनस्कार अस्त॑. अखंड दिवा दोन दहा दिवसहीं प्रज्वलित अस्त॑. नित्यहीं उण॑पक्षा एक ब्राह्मण एक सवाष्णीला घराला बलावून, त्यांस पोट भरून तीर्थ-प्रसाद घालून तांबूल द्यांव॑. लेंकर असाच घरांत तेहीं, बायको लेंकुरु असाच घरांत कोलु (कित्येकदन॑ "गोलु" म्हणतात॑. ल्हान वयांतेच अम्च॑ डोई आंत घूंसलते "कोलु" च॑) अवश्य (अगत्य) ठिवांव॑. आरती करून सांकाळी (सायनकाळी) मूग॑, चणे, मुगादाळ॑, चणेदाळ॑, भोईंचणे वगैर भिजून घालून ठिवून शिजिवून खायाच पदार्थ (सुंडल) करून (एक एक दिवस गुळचीट कायतरीन करून) देवीला नेवेद्य करून आजूबाजू असाच लेंकरांस खायाला द्यांव॑. आजू बाजू असाच बायकांना बलावून तांबूल द्यांव॑. अमीहीं आजूबाजू घराला जाम॑. भाऊ-बहिण॑, सोयरे-धायरेंच घराला जाऊन यांव॑. सोयरीक निरंतर॑ असाला येणे-जाणे उदंड अवश्य.
पल्लवपुरमांत वर्षा-वर्ष कोलु ठिवतील॑. मला शाळेंतून रजा असेल॑. थोर थोर कट्टाच पायिरे (पायरी) घरांत होत॑. सात पायरी ठिवून व॑र बापाच जुन॑ पंढ्र॑ मल धोत्र पांघरीवून जुन॑ काळाच थोर थोर बावोली ठिवतील॑. पोणावांटा तिरुवारूरच॑ एक मध्वा देशस्था दंपती नवरात्र तेम्हा अम्च॑ घराला येऊन अस्तील॑. पूजा पुनस्कार बेष चालेल॑. अखंड दिवाला आजीम्मा, अम्मा शुश्रूषा करत अस्तील॑. इप्पि-तेलाच दिवाला उपयोग करतील॑. अम्च॑ दोन घरेच॑ ब्राह्मणांच॑, खेडे गांव नोहोका, गांवाच लेंकरे भरून सांकाळी येतील॑, खायाच काय देतातकी घेईंगून जातील॑.
हे काळांत तस कराला होतका ? पोक्त ब्राह्मण सवाष्णी मिळणे श्रम अस्त॑. त्यंच त्यंच घरांत पूजा पुनस्कार अस्त॑. परंतु, सांकाळच॑ वेळ बयका येऊन जावून करूया, करतात॑. आजूबाजू असणार॑ सोयरे-धायरे येतात॑. अखंड दिवाहीं लावतों, परंतु चोक्कोट-तेल उपयोग करतों. लेंकरे-बाळेहीं येतात, त्यांस खायाच पदार्थाविना शाळेंत उपयोग होयाच कायतरीन द्याच दंडक अस्त॑.
राजाराम रामचन्द्रन
27-10-2015
......Save DM
Write DM......
Navarathri themma gharaantha daha dhivasa pooja punaskaara astha, akhanda dhiva dhone daha dhivasayin prajwalith astha. Nithyeyin unapaksha aek brahmana, aek savaashnela gharaala balaanvun thyansa pota barun theertha prasadha ghalun, thaamboola dhyaanvan. Lenkra asaacha gharaantha, theyin baiko lenkru asaacha gharaantha kolu (kiththekdhane 'golu' manthaatha, laahna vayaantha amcha doyeentha gusalthe 'kolu' cha) avasya (agaththiya) tivaanvan. Aarthi karun shaankaali (saayankaali) mooga, chane, mugaadhale, chanedhaala, boyeechane, vagairah bijun ghalun tivun sijivun kaayaacha padhaartha (sundal) karun (aek aek dhivasa gulchita kaaythri karun) Dhevila nevedhya karun aaju baaju asaacha lenkraansa khaayaala dhyaanvan. Aaju baaju asaacha baikaana balanvun thaamboola dhyaanvan. Amiyi aaju baaju gharaala jaanvan. Bhavu baine, soire dhaairecha gharaala jaavun yaavan. Soireeka niranthara asaala yena jaana udhanda avasya.
Pallavapuramaantha varshaa varsha kolu tivthila. Mala shaalanthasun raza asala. Thor thor kattacha paayira gharaantha hotha. Saath paayiri tivun vora baapaacha juna pandra mull dhothra paangrivun juna kaalcha thor thor baavoli baun tivthila. Ponaavanta Thiruvaarurcha aeka Madhwa Desastha dhampathi Navaraathri themma amcha gharaala yevun asthila. Pooja punaskaara besha chaalala. Akhanda dhivaala aajimma, amma sushroosha karatha asthila. Ippi thelacha dhivaala upayog karthila. Amcha dhone gharacha brahmanaacha, keda ghaanv nahoka, ghaanvcha lenkra barun shaankaali yethila, kaayaacha kaaye dhethaathki geingun jaathila.
Yeh kaalaantha thasa karaala hothaka? Poktha brahmana, savaashne milna srama astha. Thyaanch thyaancha gharaantha pooja punaskaara astha. Paranthu shaankaalcha vela baika yevun jaavun karuya, karthaatha. Aaju baaju asnaare, soire dhaaire yethaatha. Akhanda dhivaayin laavthon, paranthu chokkota thela upayog karthon. Lenkra baalayin yethaatha, thyaansa khaayaacha padhaarthaavina shaalaantha upayoga hoyaacha kaaythri dhyaacha dhandaka astha.
Rajaram Ramachandran
27-10-2015