Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
ठाकरेजी, दया करून अनंतशयनाला (तिरुवनंतपुरमाला) यांत॑
On 27-11-2009 a Malayalam article by popular columnist S. Gopalakrishnan appeared in Malayala Manorama newspaper. Here is the Dakshini Marathi translation as well as the English translation.
by Ananda Rao Vasishta
I have a special reason to request Shiv Sena leader Balasahib Thakeray to kindly visit Tiruvananthapuram. Such a visit would only benefit Mumbai, Maharashtra and the cause of Maratta ethos. For Sachin Tendulkar and Kerala and for the federal structure of India itself, such a visit would impart it’s own benefit.
Let me tell you. Years back, to be precise hundred-and-sixteen years back, a foreign made statue of a Maharashtrian, was erected in the very heart of Thiruvananthapuram under the supervision of the famous painter Raja Ravi Varma. After that, innumerable statues of others made in metal, cement or clay have been installed in Kerala’s capital city. Still, for a Malayali, “Statue” would only mean the statue of that great Maharashtrian, Raja Sir T. Madhava Rao, standing proudly at Statue Junction in front of the Government Secretariat.
Madhava Rao was a descendant of a Maharashtrian brahmin family which had migrated to Tanjavur from Maharashtra. When H.H. Uthram Thirunal Marthanda Varma Maharaja of Travancore, invited this extra-ordinarily brilliant mind to Thiruvananthapuram to teach English to his nephews, he was only 20 years old. Four years later the lad became a Dy Peshkar, and soon a Diwan Peskar (equivalent to today’s District Collector). At a tender age of 30 he became the Diwan of Travancore, the numero-uno Civil Servant of the kingdom. Perhaps, the only instance when such a coveted position was conferred on anybody younger was when at the age of 29 Col. Dalhousie was made the Governor General of India.
V.C. -1
शिवसेनाच अध्यक्ष श्री बाळासाहेब ठाकरे यांस अनंतशयनाला या अस॑ अवंतण द्याला मला एक कारण आहे. मझ॑ अवंतण स्वीकार करल॑ तर॑ महाराष्ट्राला मात्र नहो, मराठा देशाभिमानालापणीं फार उपकार होईल.
विषय सांगतों अत्ता. भरून वर्षाच पुढे, कृत्य होऊन एकशे-सोळा वर्षाच पुढे, परदेशांत निर्माण केलते एक प्रतिमा अनंतशयन पट्णाच एक मुख्य ठिकाणी प्रसिद्ध चित्रकार राजा रवी वर्माच जवाबदारींत॑ स्थापना झाल॑. हेज नंतर केरळाच राजधानींत॑ वेगळ-वेगळ॑ मुख्य लोकांच लोहेंच, सिमेन्टाच अस॑ अस॑ भरून प्रतिमा स्थापना झाल॑. तरीन, एक मलयाळीला "स्टॅच्यू" म्हणजे विधानसभाच॑ समोर, स्टॅच्यू-जंग्षनांत॑, प्रौढांत ओठाकलसाच मराठा महान राजा सर टी. माधवराव ह्यंच विना वेगळ॑ कोण्तीन नहो.
महाराष्ट्रांत्सून तंजावूरला येऊन राह्यलत॑ देशस्थ ब्राह्मण कुटुंबाच वंशज होते माधवराव. त्रावनकोर महाराजा उत्रम-तिरुनाळ मार्तांड वर्मा, त्यंच भाचाला इंग्ळीष शिकिवाला म्हणून अनंतशयनाला अवंतण करताना अपार बुद्धीमान माधवरावाला नुस्त वीस वर्षाच वय होत॑. चार वर्ष झाल नंतर॑ पोर डेप्यूटी-पेष्कार झाला अणी थोडक्यांत दिवान-पेष्कार पणीं, म्हणजे, हे काळाच डिस्ट्रिक्ट-कलक्टर. नुस्त तीस वर्षाच वय असताना हेनी त्रावंकोर राज्याच॑ दिवान (दिवाण) म्हणून नियुक्त झाले, म्हणजे, राज्यांत सग्ळांचीन पक्षा मुख्य अधिकारी. एकोणतीस वयेंत गवर्णर-जेनरल म्हणून नियुक्त झालते केणल डलहौसी यांस सोडून, एवढ॑ ल्हान वयेंत असलते थोर पदवींत॑ वेगळ॑ कोणतरीन होतेका म्हणाच संशयेच.
V.C. -2
Shri. Bal Thackeray, that grand old man of Shiv Sena, and his followers can learn many a thing from the Raojis who migrated to Tanjore from Maharashtra several centuries back. Such a study will only add to their Marattha patriotism.
शतकां वर्षाच पुढे महाराष्ट्रांत्सून तंजावूरला येऊन राह्यलते रावजी लोकां कडून श्री बाळासाहेब ठाकरे अणी त्यंच अनुयायी यांस भरून शिकाला मिळेल॑. अणी शिकलतर॑ त्यंच मराठा देशाभिमानाला शोभा पणीं येईल.
T. Madhawa Rao was solely responsible for preventing the Travancore kingdom from being annexed to the directly administered British India. His statue is witness today to all political protests congregating at the Main Gate of the Govt Secretariat. When Travancore was deeply in debt to the British, Dalhousie was seriously contemplating annexing it to Madras Presidency. It was then that the Maharaja played his trump card in the persona of the 30 year old Madhawa Rao. The new Diwan assured the Maharaja that he will make Travancore a debt free state in seven years. True to his word he redeemed his pledge.
त्रावंकोर संस्थान ब्रिटीष-इंड्याच बरोर मिळनास्क॑ राहलत्याला माधवराव हेनीच कारण. आज केरळाच विधानसभाच॑ मुख्य कवाडाच जवळ सदाहीं होत॑ असाच सगळ॑ राष्ट्रीय प्रकटनालीं ह्यंच स्टॅच्यू एक मूक-साक्षी झालाहे म्हणून सांगूया. त्रावंकोर राज्य रीणांत बुडून असतम्हा तला मद्रास प्रसिडन्सीच बरोर मिळिवाच योचना गवर्णर-जेनरल डलहौसी कराच पाव्हून तीस वयेच माधवरावाला ठिवून महाराजा एक चतुर उपाय खेळले. नुस्त सात वर्षांत राज्याला रीणांत्सून सुटिवतों म्हणून माधवराव वाग्दान देले अणी देलते गोष्ट करून दाखिवले.
It was Diwan T. Madhawa Rao who expanded the capital city beyond the fort precincts. It was Madhawa Rao who mentored the famous painter Raja Ravi Varma by relocating him to Bombay and showcasing him to the world. Our debt to him can hardly be repaid. For twenty years he was our Diwan before becoming the Diwan of Baroda. The accolades T. Madhawa Rao attained outside our State are innumerable and discussing them is beyond the scope of this article. Despite not being an active participant in India’s freedom struggle and despite being a staunch supporter of the administrative traditions of the British, in 1891 when he died the age of 62, Mahatma Gandhi that foremost opponent of the British Raj, had this to say about Madhawa Rao. “Like what Pericles was to Athens and like Oliver Cromwell for England, so was T. Madhawa Rao to Travancore. He was one of the foremost sons of India”.
राजधानीच विकास किल्लाच बाहेर झालत्याला माधवरावेच कारण. प्रसिद्ध चित्रकार राजा रवी वर्मा यांस॑ मुंबईला आणिवून त्यंच हस्तचातुर्य विदेशाला अग्गीन कळिवलते पणीं माधवरावेच. कद्दीन अम्हाला हे रीण वारिवाला होईना. वीस वर्ष पतोरी हेनी अम्च॑ दिवान म्हणून होते. नंतर॑ बरोडा संस्थानाच दिवान झाले. अम्च॑ संस्थानाच बाहेर त्यांस भरून प्रशंसा अणी पुरस्कार मिळ्ळ॑, पण तज अग्गीन विषयीन अत्ता इकड॑ सांगत नाही. भारताच स्वातंत्र समरांत॑ माधवराव आवश्यानुसार भाग काढल॑ नाही तरीन, तसेच, ब्रिटीष भरण-संप्रदायाच थोर प्रेमी होते तरीन, बासष्ट वर्षाच वयेंत तेनी मरताना ब्रिटीषांला फार विरोध केलते महात्मा गांधी त्यंच व॑र अस॑ सांगट्ले. "एथंन्साला पेरिक्ळिस कस॑ होते की, अणी इंग्लंडाला ओळिवर क्रोमवल कस॑ होते की, माधवराव त्रावंकोराला तस॑ होते. तेनी भारताच एक महान पुत्र होते".
Our country attained independence and Travancore became a part of India. Now let us look at the Assembly Report which appeared in the Malayala Manorama newspaper of 4th June 1948 :-
Question: how many police have been deployed to protect the statue of Sir. C.P. Ramaswamy Iyer?
Answer by Chief Minister Pattom Thanu Pillai: wherever C.P. Ramaswamy Iyer’s statues are there, sufficient police protection has been provided. I do not know the exact numbers.
Question: Is it the practice anywhere in the world to deploy police to protect statues?
Chief Minister Pattom : (smiles)
Question: Have you deployed police to guard Madhawa Rao’s statue?
Chief Minister Pattom : No.
The inference is simple. After independence, even as Sir C.P’s statue required protection, Madhawa Rao’s statue never needed any such protection.
अम्च॑ देशाला स्वातंत्र्य मिळून त्रावंकोर भारताच भाग झाल॑. अत्ता जूण 4, 1948 हे दिवसाच "मलयाळ मनोरमा" पत्राच "असंब्लि-रिपोर्ट" पाव्हूया :-
प्रश्न : "सर सी.पी. रामस्वामी अय्यर यांच प्रतिमा दत्तन पाहींगाला कित्ती पोलीस ठिवलाहेंत ?"
मुख्य-मंत्री पट्टम ताणुपिळै यांच उत्तर : "सर सी.पी. रामस्वामी हेंच प्रतिमा कोठ॑-कोठ॑ आहेकी तिकड॑ अग्गीन आवशाजोक्त पोलीस आहे. कृत्य मला कळना".
प्रश्न : प्रतिमाला दत्तन पाहींगाला भूलोकांत वेगळ कोठतरीन पोलीस ठिवलाहेत का ?"
मुख्य-मंत्री पट्टम : (हांसले)
प्रश्न : माधवरावांच प्रतिमाला दत्तन पाहींगाला पोलीस ठिवलाहेंतका ?
मुख्य-मंत्री पट्टम : नाही.
सरळ विषयेच. स्वतंत्र झालांपिरीपणीं सी.पी. रामस्वामी अय्यराच प्रतिमाला दत्तन पाहींगाला पोलीसला ठिवांत॑ पडल॑. पण, माधवरावांच प्रतिमाला तस काहीं नोको.
So, let me once again say. Even as Sachin and Gavaskar now acquire name and fame outside Maharashtra, let Thackerayji be reminded of a Maharashtrian who years back earned such respect in Kerala. Let us invite Thackerayji to honour him.
अत्ता मी पुन्हा एकदपा सांगतों. महाराष्ट्राच बाहेर सचीन अणी गावसकर ह्यंच नाव वाढत असताना, कित्तिकी वर्षाच पुढे महारष्ट्राच एक मनुषाला केरळ संस्थानांत थोर नावीं बहुमानीं मिळ्ळत॑ विषय ठाकरेजीला त्यंच मनांत असूनदे. तसलते मनुषाला इकड॑ येऊन आदर कराला अम्ही ठाकरेजीला अवंतण करुम्हणे.