दक्षिणी मराठी खजाना

सोवळेच काठी (v.2)
(re-written in DM script by ARV)

​

नंखर रुब्बलते पीठ उरल॑ होत॑, त्याज बरोर कोरड॑ पीठ मिळिवून धिरडे उचटाला येत का प्हावुम्हणे. अंबट वास (घाण) येऊया. खाणे का, नोक्को का म्हणाच तुमच॑ इष्ट.

​

सोवळे प्हाणाराच घरांत सोवळेच काठी अवश्य असेल. पल्लवपुरमांत दोन सोवळेच काठी असेल. एक अपार सोवळेच काठी ; आजीम्मा, अम्मा उपयोग कराच, देवघरच॑ कोनांत ठिवलसतील. ओवळेंत असणार लेंकर-बाळ कोणीन ते काठी शिवताने. अण्खीएक काठी तेवढ॑ सोवळेयीन नहो ओवळेयीन नहो. बापा, बहीण॑, आजीम्मा अम्मा सोवळे नाहीतेम्हा उपयोग कराच.

​

हे काठी कस करतात ? बागांत वेळूच भरून झाड गुंप गुंप असेल. त्यांत एक वेळू चार पांच हात लांब, उदंड दांडग॑ नाहीते, पत्तळयीन नाहीते, मध्ये डोंबूर नाहीते हिरव॑ वेळू - उदंड कोवळ॑ नाहीते, निब्रयीन नाहीते - काटून घराला आणिवतील. आजिम्मा बरोर आहे म्हणून सांगिट्लांपिरी आंगणांत गलत घालून जाळ घालून, ते वेळूला अस॑ तस॑ पर्तिवून सेकिवतील. वेळूच हिरव॑ रंग जाऊन तंबड॑सर काळ॑ होजोरी सेकिवतील. त्यज नंतर त्यज वोर पाणी ओतून ठिवूनटाकतील. दुसर॑ दिवस पाष्टे आजीम्मा आंग धुवाला जायाच पुढे ते काठीला आंघोळी करून घालतील. आंग धुवूनटाकून आलांपिरीयीन त्यज वोर पाणी घालतील, सोवळे नहोका. अस॑ चार पांच दिवस करून ते काठी आंत काढींगतील॑. अत्ता ते सोवळेच काठी. शंभर वर्ष ते काठी तसेच असेल. 

​

ऊंशी खाले ठिवींगाला म्हणून एक कट्टा असेल. एक पाट म्हणींगाकां. तेयीन तेवढेच. सोवळे, वेगळ॑ कोणीन शिवताने. ते कस करतील ? घराच मागल॑ पटीस भरून कट्टा ठिवलसतील. सुताराला बलावून बरोरल॑ कट्टा एक काढ म्हणतील. सुतार घरा पुढे असाच मांडवा खाले बसूनेच काम करांव॑. कट्टा नीट तासून खाले दोन पांये ठिवून, चार मेख (मेखल) बडिवून आंगणांत ठिवूनटाकेल. त्यलायीन दोन तीन दिवस आंघोळी करून घालून उपयोगाला काढींगतील. ते एक काळ. खेडे गांव, चाल्ल॑. अत्ता ? चालेलका !  

​

ते अस्कीन असूनदे, अत्ता कसाला हे लिव्हांव॑, कोण वाचतील ? हजामाला काम काहीं मिळ्ळ नाही म्हणजे घरांतल॑ मांदराला धरून क्षवर करेल म्हणे. आराराला पंध्रा दिवस काम नाही. देऊळ गोपुर जायाला नाही, कोणालतरीन कापुम्हणेका म्हणून्नेच असताना, सोवळेच काठी तडकल॑. तेवढेच.