Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
Rajaram Ramachandran had uploaded these original posts of his in English in www.mdmsin.com/forum under "Shabdavali". The Dakshini Marathi translations and voice clips are of Ananda Rao Vasishta.
पुनवे
पूर्ण चन्द्राच दिवस. महिनेला एकदपा शुक्लपक्षाच शेवटी येत॑. तमिलांत॑ चैत्र महिनेच पुनवेला "चैत्र-पौर्णमी" म्हणतात अणी तज उत्सव अग्गि देऊळांतीन करतात, प्रत्येक होऊन मुरुगनाच देऊळांत. हे शुभ दिवसी भक्त लोक दूर-दूर ठिकाणींत्सून विध-विध "कावडि" उचलींगून मुरुगनाच देऊळाला येतील, देऊळ किती दूर असलतरीन परवा करनास्क॑.
पल्लवपुरमांत अम्च घरांत दोन कावडि होत॑. चैत्र-पौर्णमीच दिवसी, सूर्य अस्तमन झाल नंतर, हे दोन कवडीईं पाणींत धुवून शुद्ध करून, बेष अलंकार करून, गामाच कुंडाच बाजू, गामाच दुसर॑ कावडिच बरोर ठिवून पूजा करतील. अम्ही लेंकरे अग्गीन, आंघोळी करून, सोवळेच कापड अथवा रेशमाच वस्त्र नेसींगून थोड दूर कावडि उचलींगून जावुओं. नंतर अम्च लोकांस ते ओपिवुओं. तिकडून तेनी एट्टुक्कुडि मुरुगन देऊळाला उचलींगून जातील. जायाच वाट पूरा (म्हणजे, चाळीस मैलच दूर) "मुरुगनुक्कु अरोहरा", "कंदनुक्कु अरोहरा", "वेलनुक्कु अरोहरा" अस॑ देवाला प्रशंसा करेत जातील. दुसर॑ दिवस संध्याकाळी की, तिसर॑ दिवस पाष्टे की, अग्गिदनीं पर्तून येऊन अम्हाला देऊळाच प्रसाद देतील. सण संपलांतरून अम्च दोन कावडीईं परणेच व॑र काढून ठीवओं.
चैत्र-पौर्णमीच आकाश पूर्ण चंद्राच उजाडांत पाह्याला फार बेष असेल॑. रात्री वेळ जास्ती झालतरीन, अम्ही लेंकरे बाजूच मैदानांत खेळत असओं. दूरसून मैदानांतून पाह्ताना पूरा गाम पौर्णमीच उजाडांत॑ झळक असेल॑. फार सुंदर दृश्य. खेडेगामांत राह्याच सारख॑ वेगळ॑ कोण्तीन नाही म्हणाच वास्तवच॑. पण काय कराला होईल॑ ? पट्णाच कॉण्क्रीट जंगळांत॑ राह्म॑ म्हणून अम्च कपाळांत लिव्हलाहे की. इकड॑ चंद्राला पाह्णेच अप्रूप.
पुनवे
Full Moon day. This occurs once in a month, a fortnightly cyclic occurrence of full moon and new moon. The Poonave in the month of Chaithra is called Chithra Pournami in Tamil and is celebrated in all Temples in general and Murugan temples in particular. On this auspicious day devotees carry ‘Kavadi’ of various types and walk to Murugan temples unmindful of the distance involved.
In Pallavapuram we had two ‘Kavadis’ in our house, it would be given ceremonial bath on Chithra Pournami day after dusk, decorated and kept near the village tank where ‘kavadis’ from all over the village would be kept and pooja will be performed by devotees. We, the children, will take bath, wear Soula or Pattu and carry the ‘kavadi’ to a short distance from where our representatives will carry it to Ettukkudi Murugan temple some forty miles away walking all the distance singing songs in praise of Lord Muruga and hailing ‘Muruganukku – Arohara, Kandhanukku – Arohara, Velanukku – Arohara and the like. They all would return the next evening or third day morning and bring prasadam from the temple. The ‘kavadis’ will get back to the attic.
Needless to say, the sky would be well lit with natural light and look in all its brightness. We children used to go to an open ground nearby and play till late in the night as there were no house with more than ground floor and the entire village would be shining in bright moon light. No match for village life but it is written on our forehead that we have to live in concrete jungle where visibility of moon itself is difficult!
विसरणे
अग्गिदनालीं होयाचेच हे. बुद्धी मंद होताना नाव, मागे झालते विषय हे अग्गीन विसरून जातों. परीक्षाच वेळी विद्यार्थि लोक वाचलते कित्येक मुख्य उत्तर विसरून जातात. बाईल कायतरीन विचारलतर दाल्ला काहीं कळनात्यास्क॑ व॑र-खाले पाह्यील.
स्पष्ट होऊन अग्गीन सय॑ ठींगाच लोक पणीं आहेत. ऑफीसांत मझ॑ वरले एकले होते. एक तृण विसरनात॑. मी की, काय-काय की विसरून जात होतों. ऑफीसाच कोण्त तरीं एक कागद कोठ॑ म्हणून मला विचारताना, मझकडे ते कोणीं देलनाहीत म्हणून मी सांगट्लतर, समेच, एक महिनेच पुढ॑ दत्तन ठिवींगाला तेनीच मला ते देलते सय॑ करिवतील. मात्र नहो, ते कागदाच एक पटीस तेनीच ल्हान अक्षरांत काय काय लिव्हल्होते म्हणूनपणीं स्पष्ट होऊन सांगतील. इकड॑-तिकड॑ हुडुकलांपिरी ते कागद मझ॑कडूनच बाह्येर येईल. त्यांत॑ एक महिनेच पुढ॑ लिव्हलते रिमार्क वाचून पाह्यलतर, तेनी सयेंतून सांगट्लेत्यालीं लिव्हून ठिवलत्यालीं चूर पणीन व्यत्यास असना. एक-एक गोष्टीं सयेंतून सांगट्लते प्रकारेच असेल.
देल्हींत॑ मला अण्खीन एक वरल॑ अधिकारी होते. सयेंत॑ काहीं ठिवींगनात॑. कित्येकदपा विसरलते विषय मी त्यांस सय॑ करेन. केम्हातरीन एकदपा "सर, तुम्ही ते (कागद) मला देल नाहींत॑" अस॑ लटक सांगून चुकींगेन॑. पाप, मी सांगाच विसंबींगून तेनीपणीं "होय, विसरून गेलों. वेगळ॑ कोणालतरीन देलसेन॑" अस॑ म्हणतील॑ ! पण, हेनी टेलिफोण नंबर मात्र तक्षण॑ विसरनास्क॑ सांगतील. तेहीं सहा अंकाच॑. (ते वेळी देल्हींत टेलिफोणाला सहा अंकाच नंबर होत॑). कोणाच नंबर विचारलतरीन निमिषांत॑ सांगतील, तसच॑. हे सोडून, त्यांस वेगळ॑ कायतरीन विचारलतर सय॑ असना. मझ॑ काय आहे म्हणजे, टेलिफोण नंबर अणी वेगळ॑-वेगळ॑ स्थापनांच पोस्टल अड्ड्रस, हे अग्गीन मला बेष सयेंत असेलतरीन, कित्येक विशेष दिवस, नाहीतर, विशेष कार्यक्रम, असलते अग्गीन सयेंत असना. (कित्येक दपा पह्जे म्हणून विसरलास्क॑ करणेहीं आहे). उजलादिवस पणीं विसरून जाऊन, थोड दिवसानंतर॑ सयेंत येईल॑ !
साळेंत वाचताना अस॑ होतेच नाही. आठवां क्ळास पसून अक्रावां क्ळास पतोरी, ब्ळॅक-बोर्डांत॑ प्रश-उत्तर, नाहीतर, शिकाच वेगळ॑ कायतरीन, हे अग्गीन लिव्हाला मला सोडून, पंतोजी लोक वेगळ॑ कोणालीन बलवनात. मझ॑ लिव्हणे पाह्याला बेष होत॑ म्हणूं की, नाही, मझ॑ इंग्ळीष बेष होत॑ म्हणूं की, नाही, मी उंच होतों म्हणूंकी, काय म्हणूं कळना, पंतोजी लोक मलाच बलावतील. मात्र नहो, ब्ळॅक-बोर्डांत॑ काय लिव्हतों की, ते पूरा तसच मझ॑ मनांत राहील. एकीं विसरना.
अत्ता तस नहो. अग्गीन विसरूनजातों. कोण्तीन सयेंत राह्तनाही. "अंद नाळुम वंदिडादो" !
विसरणे
This is something which is common to most of us. Memory loss is what makes us forget events, names and the like. Students forget important answers at the time of examination. If wife asks about something husband blinks as he does not remember that thing.
There are people who meticulously remember almost everything. I had a boss whose memory was very sharp. I used to forget so many things, even during my office days. He would ask me about a particular document and I would reply that it had not been given to me. He would immediately retort that he had handed over the document to me at least a month back for safe keeping and would also quote the remark that he had written thereon. If after searching here and there it would be located in my custody and the remark he had written would be identical to what he had now stated, word by word.
I also had a boss while at Delhi, he would forget several things and sometimes I would remind him and occasionally I might take refuge under the statement, ‘Sir, you had not given it to me’, he would believe me and say, ‘OK, I might have given it somebody, I forgot’. But he would off hand remember telephone numbers (only six digit land line numbers those days in Delhi) of several people and would tell us but other things he would forget. In my case, I might remember phone numbers of many people and postal addresses of several organizations including the postal index numbers but would easily forget important events (sometimes I tend to conveniently forget), even some birthdays which I would recollect when the date is already over.
This is in total contrast to my School days – from eighth to eleventh standards, I was the student who would be directed by the teachers to write on the black board question and answers and other study matters (as I was fairly tall, considered to be good in English – spelling and grammar, plus a neat and legible handwriting; once I wrote on the blackboard I would have byhearted the entire thing.
But now, I forget so many things, alas, Andha Naalum vandhidaatho!
अवंतण॑
वराडाच वेळी अवंतण॑ कराच जवाबदारी पूरा नवरीच घरच॑ लोकांच डोस्के व॑रेच. नवरीच बाप-माये की, नाही, जवळच सोयरीक कोणतरीं की, नवराच घरच॑ लोकांस अवंतण॑ कराच पाह्वुया. कुंकूच प्याला हाती काढींगून एक बायकोईं, रुपेच प्यालांत॑ अक्षता ठींगून एक दादिगाईं, नवराला, नवराच माय-बापाला, तसच नवराच घरच॑ वेगळ॑ मुख्य लोक॑ यांस॑ एक-एक कर्यक्रमालीन भव्यांत बलावत अस्तील॑. पाष्टेच पल्हार॑, दुपारच॑ जेवण॑, संध्याकाळीच टिफ्फिन, रात्रीच जेवण॑ अस॑ अस॑. किती भव्यांत बलावलतरीन, नवराच घरचे ते काईं परवा करनास्क॑ त्यंचपाड॑ त्यंच समयाजोक्तच॑ येतील॑. अण्खीन एक मुख्य विषय काय म्हणजे, नवराच घरच॑ कोणीं मुख्य मनुष अथवा कोणीं किरि-किरि लोक॑ अस॑ असलतर॑ त्यांस सोडनास्क॑ प्रत्येक होऊन पाह्यींगाम॑. किरि-किरि कराच लोकांविषी अवंतण॑ कराच लोकांच मनांत कसलते अभिप्राय असलतरीन, "यो काय गळा कापतो " अस॑ वाटलतरीन डोस्के लवींगून हांसींगून अवंतण॑ करांव॑. चुकून कोणीं एक मुख्य मनुषाला सोडले म्हणजे, तेवढ॑च, नवरीच घरच लोकांस॑ तय्या-तक्का नाचिवून, रात्री पतोरी पिळून काढूनटाकतील॑.
"पोट्लम-भाताच" दिवस, क्षमा करांत॑, "डब्बा-भाताच" दिवस नवराच घरच लोकेच जेवण॑ घालाच॑. म्हणजे, नवराच घरच॑ लोक॑, नवरीच घरच॑ लोकांस अवंतण॑ करांव॑. पण, पोणावांटा पक्षा नवरीच घरच लोक॑ अपाप अक्षता डोस्के व॑र घालींगून जेवाला बसतील॑. गोड्डु-पिट्ळे, अंबट-भाजी हे सगळीन ते दिवस असल॑. पीडा वारल॑ म्हणून हायशी जेवाच ते जेवणेच पूरा वराडांतीं ठिवून चोखोट जेवण॑ म्हणूया.
मला विचारलतर॑, मांगल्य-धारण॑ अणी कंकण विसर्जन॑ हे दोनीं झालतर॑, नवराच घरचे, नवरीच घरचे अस॑ काईं नाही. दोघीं एकच. पण, कोण परवा कतात॑. पुढे कस॑ होतकी तसच पुन्हाईं ! मनाच मोंडपण॑ म्हणून सांगूया !
*अत्ता अग्गीन "डब्बा-भात", केळीचपान, कागदाच पोट्लम असलते काईं नाही. तज बद्दिल विध-विध दिनसाच भात प्ळास्टिक डब्बांत घालून देऊनटाकतात॑. हेज खर्च पणीं मोत्तम खर्चाच बरोर मिळिवून नवरीच घरच लोकेच कराम॑. वराडाच घरांतून परतून जाताना हे डब्बा सौकर्य असूया, पण, केळीचपानांत जेवताना मिळाच चोखोट वास विसरून जाम॑ !
केरसोणी
केरसोणी विषयाच हे लेख राष्ट्रीयाच दृष्टींतून पाह्यनाकांत॑ ! घराला आवश्य आहेते एक मुख्य साधन॑, एवढ॑च. घर शुद्ध कराला तुम्चकड॑ वॅक्वंम-क्ळीनर की, नाही, वेगळ॑ काहीं असलतरीन केरसोणीच महत्व कद्दीं उणे होईना. घरच॑ आंतल॑ भोईं झाडालीं, तसेच, बाह्येर घरच॑ भोंताले असाच जमीन झाडालीं केरसोणी वापरतों. पण, घर शुद्ध ठिवींगाच कामांत॑ केरसोणीला एक मुख्य भाग आहेतरीन, पूरा काम झालकी-नाही तला कोठकी एक अंधार कोनेंत ठिवूनटाकतों. जेवताना करेपाक काढून दूर टाकास्क॑. पण, केरसोणी पुन्हाईं काढून वापरतों, एवढ॑च व्यत्यास.
भरून होटलांत॑ केरसोणींत॑ धिरडेच तवा शुद्ध कराचीं अम्ही पाह्यलाहों. तवाच व॑र अर्ध तांबे पाणी शिंपडून केरसोणी वाटे शुद्ध कराकरतांकी-कायकी, होटल धिरडेच रूच प्रमाद अस्त॑ !
1960-न्त॑ अम्च एकणोमिक्स प्रोफसर श्री. वरदराजन "इनफ़्ळेशन" विषयी शिकिवत होते. देशांत लोकांकडे असाच पैसेच मोल उणे होऊन, साधन कायतरीन घेमे म्हणजे, दिवसा-दिवसी तेच साधनाच मोल वाढत जाईल॑. हेला इनफ़्ळेशन म्हणतात॑. हे तत्व अम्हाला बरोर समजिवाकरतां प्रोफसर वरदराजन केरसोणीच एक चोखोट उदाहरण देले. ते वेळी एक केरसोणीच मोल 25 पैसे पसून पन्नास पैसे पर्यंतीन होत॑. इनफ़्ळेशन वाढून-वाढून एक दिवस केरसोणीच मोल चारशें रुपे हीईल॑ म्हणून तेनी सांगट्ले ! सांगून पन्नास वर्ष झाल॑. चारशें रुपे झाल नाही तरीन, शंभर रुपे झाल॑. केरसोणीच मोल एवढ॑ वाढल॑ म्हणून ते वेळी, म्हणजे 1960-न्त॑, अम्हाला ओपींगाला झालेच नाही. पण, कित्ती पैसे देऊन केरसोणी घेट्लतरीन घरच॑ कामवाली तृप्त होतीच नाही. हे बर॑ नाही, ते बर॑ नाही, अस॑ कयतरीन एक सांगत अस्ती. तिज हे रडगाण॑ सोसाला होयनास्क॑ अत्ता अग्गीन तिजकडेच शंभर रुपे देऊन तिज इष्ट प्रकारच केरसोणी घेईंगून ये म्हणून सांगून पाठिवतों.
वास
अम्हाला चोखोट वास अवडणे सहजच॑. पण, मोरी, मरून गेलते उंदीर, नाहीतर॑ मरून गेलते दुसर॑ कोण्त की जंतु यांतूनग्गीन याच घाण सोसाल होईनास्क॑ अम्ही नाक झांकूनटाकतों.
थोड दिवसापुढ॑ साबुदाणा घ्याला मी एक दुकानाला गेलोतों. दुकानांत वेघतानाच चोखोट वास याच पाव्हून मला आस्चर्य वाटल॑. पूरा एक पेटि ऊदबत्ती लावून ठिवल्होत॑. नंतर॑ कळ्ळ॑, दुकानाच आंत एक उंदीर मरून पड्ल्होत॑ म्हणून. उंदीर मरलते सोमवार, मंगळवार दुकान झांकिट्ल्होत॑ अणी बुधवार दुकान उघडताना सोसाला होईनात॑ एवढ॑ भयंकर घाण बडिवत होत॑.
फूल चोखोट वास देईल॑. तसच, अम्च संपाक-खोलींत्सूनपणीन संपाकाच चोखोट वास येत अस्त॑. उजंड वर्षाच पुढ॑ गंध विकाच एक मुसलमान मध्य-मध्य अम्च गामाला येत होता. तो विकत होतते अत्तर मलयांतून आणिवलते म्हणून सांगतात॑. गंधाच बोटल अग्गीन ठिवाला पाह्याला बेष असाच एक लांकडाच पेटी तजकड॑ होत॑. तो येतानच चोखोट वास बडिवत असेल॑. कां म्हणजे, केम्हाईं आंगांत थोडक॑ गंध शिंपडींगूनच तो अम्च गामाला येणे. अत्ता अग्गीं विध-विधाच गंध घ्याला मिळते. पण, चेन्नैच घामाच घाणाच समोर ते काईं नाही !
1970-च काळांत॑ मी नव॑-देह्लींत असताना झालते एक विषय मला सय॑ येते. मझ॑ ऑफीस जनपथाच जवळ होत॑. लंच-ब्रेकाच वेळी मी जनपथावाटे चालत अस्ताना विदेशाच दोघदन॑ मला पाव्हून, "इंद्या कॉफी हौस कोठ आहे" म्हणून विचारले. (एक बायको अणी एक जेन्टलमॅन- पोर्तुगीस, फ़्रेंच, हे जवळ॑ ब्रिटीष असलते विदेशींच स्वाधीनांत॑ अम्ही होतों तरीं, अत्तापणीं सगळ॑ गोर॑ काताडाच लोकीं जेन्टलमॅनच म्हणून अम्च मनांत॑ आहे. हे विचार एक मोठ॑ चूक आहे. हे विषयांत॑ लंडनांत॑ थोड वर्षापुढ॑ झालते एक मोर्चा मला अवडल॑. हे मोर्चांत॑ भारतांतून अणी तसच, ब्रिटन अधीन करून राज्य केलते अण्खीन वेगळ॑ देशांतून ब्रिटनाला आलते लोक॑ "अम्ही इकड॑ आहों, कां म्हणजे, तुम्ही तिकड॑ होतांत॑" अस॑ लिव्हलते एक मोठ॑ चिन्ह॑ उचलींगून वरडत जात होते. विषय सोडून नंखर॑ बोललों. क्षमा करांत॑.) कॉफीच बीं (हिर्व अणी भाजलते) अणी कॉफीपूड विकाच कॉफी-बोर्डाच एक ल्हान दुकान शेजारीच (शेदारीच) होतते मला कळ्ळ॑ होत॑. "गल्लीच आंत सरळ जांत॑. कॉफीच वास तुम्हाला चुकनास्क॑ ते दुकानालाच ओढींगून जाईल॑." अस॑ म्हणट्लों. मी सांगट्लते ऐकून हांसत दोघीं ते गल्लींत घूंसले. थोड वेळ झालकी-नाही, गल्लींतून बाह्येर येऊन भाजलते कॉफी-बींच एक पोट्लम दाखिवून मला थॅन्क्स सांगट्ले.
उगे सांगताने, कॉफीच वासास्क॑ वेगळ॑ कोण्तीन नाही. कोठ तरीन बाह्येर जाताना कॉफी-पूडाच दुकानावाटे जामते असलतर॑, एक-दोन निमिष तिकडेच गुंडाळून, कॉफीच वास बेष आस्वाद करलांपिरीच मी पुढ॑ सरकेन॑ !
उजला-दिवस
अग्गिदनाच जीवनांतीन प्रति वर्ष याच एक विशेष दिवस हे. उजून पह्यिलच वर्षाच आयुष-होम॑ धरींगून वर्षा-वर्षी हे येते. अम्ही MDMS-लोक॑ दोन उजला-दिवस आचरण करतों ; एक इंग्ळीष कलंडराप्रकारीं, अण्खिएक अम्च पंचांगाप्रकारीं (उत्तरादि मठाच पंचांग वगैरा). अम्च पंचांगाप्रकार याच उजला-दिवसी (म्हणजे, जन्म नक्षत्राप्रकार याच उजला-दिवसी) देऊळाला जाणे, थोरळेंच आशीर्वाद घेणे वगैरा करतों. इंग्ळीष कलंडराप्रकार याच उजला-दिवसी होटल, सिनिमा अस॑ बाह्येर कोठतरीन हिंडून मजा करतों.
कित्येकदनांस॑ जन्म नक्षत्राप्रकार याच उजला-दिवस सय ठींगाला सुलूभ अस्त॑. मझ॑च उदाहरण काढींगांत॑. मझ॑ जन्म-नक्षत्र पूर्वाभाद्रपादा. राम-नवमीच नंखर पुढ॑ल दिवस मी उजलों. मझ॑ पुण्याहवचन॑ राम-नवमी दिवसी अम्च वीतिविडंगन घरांत झाल॑. मझ॑ मित्र लोकेईं सोयरीक-लोकेईं मझ॑ उजला-दिवस इंग्ळीष कलंडराप्रकार येते म्हणींगतात॑. पण, जवळच॑ सोयरीक-लोके जन्म-नक्षत्राच दिवसकी, नाहीतर॑, राम-नवमीच दिवसकीच मझ॑ उजला-दिवस म्हणींगतात॑. राम-नवमीच दिवस कस॑ आल॑ म्हणजे, मझ॑ नाव रामचन्द्रन, अणी त्यंच मनांत॑ मला हे नाव ठिवाला कारण मी राम-नवमीच दिवस उजलते-करतां म्हणून. एवढ॑ पुरना म्हणून, मला अण्खीन एक उजला-दिवस आहे. मझ॑ ऑफीस रकॉर्डांत लिव्हलते उजला-दिवसालीं, खर॑ उजला-दिवसालीं थोड व्यत्यास आहे. (हे विषय कोणालीं तुम्ही सांगनाकांत॑). ऑफीसच उजला-दिवसी ऑफीसांतून मला फूलाच चेंडु॑ देऊन मझकडून चॉक्ळेट की तुकडा की घेईंगून जातील॑.
नंगनल्लूर आंजनेया देऊळांत॑ मझ॑ नावांत॑ जन्म-नक्षत्राच दिवसी आयुष-होम॑ करतील॑. यंदा ते दिवसी मझ॑ लोंक आंजनेयाला स्वर्ण-पुष्प-अर्चना करिवाला व्यवस्था केला.
एकच वर्षांत चार उजला-दिवस करा पक्षा, मोरारजी देसायी यांस्क॑ चार वर्षाला एक दपा उजला-दिवस कराला होईना का म्हणून मला फार आशा आहे. पण काय करणे, मी फेब्रुअरी 29-ला उजलों नाही की !
अवंतण॑
This is very common in marriages and it is always the bride’s parents or their close representatives – the lady with kumkuma simizh and the gentleman with a silver cup full of akshathaa - who will extend ‘Avanthan’ to the groom, his parents and party every now and then to grace this occasion, that occasion, for breakfast, lunch, Tiffin, dinner and the like, and of course the groom’s party will take their own time to ‘grace’. The bride’s side must ensure that they do not leave out any important – fussy – member of the groom’s party but is invited smilingly (albeit in the heart of heart they may be thinking ‘kaaye ghalaa kaaptho yo/ye baiko’. If some important person is missed then the bride’s party had it. This will go on till the night of the marriage.
On the ‘kattu’ saadham – sorry – ‘dabba’* saadham day it is supposed to be the turn of the groom’s party to invite the bride’s party but in most of the cases the bride’s party put akshathaa on their own head and attend the thanks giving brunch with goddu pitla/ambata baaji and the like and this may be the best meals of the wedding.
My stance is once Mangalya dhaaranam and kankana visarjana are over, there is no bride’s party or groom’s party, it is all one party but nobody bothers, they go on with the old system. Incorrigibles!
*Nowadays there is no kattu saadham, no banana leaf/newspaper packets of various kinds of mixed rice and plastic dabbas (containers) have come in at the bride’s party’s cost only – all inclusive package! Convenient to carry but you will miss the aroma/flavour/vaasa/narumanam/odour of the banaana leaf!
केरसोणी
This has nothing to do with politics. This is an important item in every household, even if they possess vacuum cleaner, this and that for cleaning purposes. Broom helps us clean the house, the floor within and the surroundings around the house. Now, even though we make full use of the Broom in our house, at the end of the day we keep in a dark corner, just like what we do to Karuveppilai which is thrown out after use but Broom is kept way for use again, that’s all.
Of course in several Hotels they use broom only to clean the Tawa on which Dosai is prepared, they will splash half mug of water on the Tawa and use the broom to clean the Tawa, perhaps that is why the Dosai is extra tasty.
Broom also was a part of my Economics study – our Professor Prof. Varadarajan while explaining inflation (I’m talking about 1960) used cite broom an example – ‘the broom which now costs 25 paise to fifty paise would one day cost Rs.400 – this situation is because of inflation, money flow would be more, purchasing power of people would be more and hence this would become costlier. In a matter of five decades and odd, the price of broom has not touched Rs.400 but it is at least Rs.100/- which was unimaginable in the 1960s. Whatever money we spend and purchase a broom, the servant would not be satisfied, she would say this is not OK, that is not OK and all that and hence we now give Rs.100 to her and tell her to buy one as she likes.
वास
We normally like good smell/flavour/aroma, which is quite natural. We try to close our nose when there is bad smell, e.g. like the one from gutter, or dead rat or for that matter the rotting body of any animal.
The other day I went to a shop to buy saabu dhaana and was taken by surprise that one packet full of incense sticks (Agarbathi) had been spreading very good smell but as I entered the shop I learnt that inside the shop a rat had breathed its last on Monday (Tuesday was a holiday) and on Wednesday the dead rat was smelling very bad.
Flowers spread very good smell. Some items prepared in our kitchen spread good flavour/aroma. I recollect in yonder days a muslim man used to visit our villages carrying a beautiful wooden box and selling scent bottles, particularly ‘Aththar’ supposedly imported from Malaya. He himself would have sprinkled some scent on his body which would be spreading nice smell. Now there are so many perfumes which people vie to buy but they cannot overlap the smell/odour of Chennai sweat!
I remember, in the late seventies, while walking along the Janpath in New Delhi during lunch time (my office was nearby – that’s why I have marked ‘lunch time’) a couple of foreigners – a lady and a ‘gentle’man (I thought so – a small deviation, please bear with me – in spite of subjugation by foreigners – the Portuguese, the French and more severely by the Britishers (I do not want to mention others), we Indians still think all white skinned foreigners as ‘gentle’ which is absolutely wrong. In this connection, I liked a protest in London years back by people of erstwhile colonies of Britain including India carrying placards which read ‘we are here because you were there’. How nice!) – now these two asked me, ‘where is India Coffee shop?’. There was an outlet of Coffee Board in that area which was selling coffee seeds raw and roasted and coffee powder. I told them, ‘Just get into the alley and the aroma will attract you and take you to the shop.’ Both of them liked my reply, went as directed and were back in a few minutes to thank me showing a packet of roasted coffee seeds.
The flavour/aroma of Coffee is unbeatable, as I pass any Coffee powder shop, I stop for a minute, enjoy the aroma and then move.
उजला-दिवस
This is an yearly occurrence in everybody’s life. Right from Ayush Homa on the first anniversary of the birth of a child, year after year birth day is celebrated by many people. Now as far as we, MDMSers are concerned, there are two birthdays, one the day we were born as per English Calendar and second the Janma Nakshatra day, as per our Hindu Almanac, say Uttaradhi Matha Panchaanga. Whereas the first one is a social event and the second one has to be celebrated by visiting temple, seeking the blessings of elders, etc. (of course this they can do on the English Calendar day as well) but this must be done on the Janma Nakshatra Day.
For some, it is very easy to fix and remember the Janma Nakshatra Day. Take me for instance, I was born with Poorvaa Bhadrapadha as my star just preceding Rama Navami on which day I got deliverance from the Delivery Room of our house at Veethividangan and inducted into the house with Punyahavaachanam and associated activities. Now I am greeted by friends and relatives on the English Calendar date, then on the Janma Nakshatra day from inner ring relatives and then again on Rama Navami Day as many think that I was born on this day and hence named Ramachandran! So I have three birthdays. There is a fourth one also (Please do not tell anybody). There is a slight variation in my birthday on official records. On that day my office colleagues greet me, why, when in service, the establishment used to give a boquet and expect me to distribute sweets/chocolates, etc.
In Nanganallur Anjaneya Temple they perform Ayush Homa, but only on Janma Nakshatra day. Of course my son got Swarna Pushpa Archana done to Anjaneya on my Janma Nakshatra Day.
How I wish I was born on 29th February – instead of celebrating birthday on four days every year, I would have birthday once in four years only, like Morarji Desai!