Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
Musings VII
A series of 10 musings by Rajaram Ramachandran (the first in English and the rest in Roman DM) laced with his inimitable flavour. Transcription into Dakshini Marathi and voice-clip by Ananda Rao Vasishta.
# VII
May 1958. मद्रास.
काल रात्री बपा गामाला पर्तून गेले. जाताना मला वेचाला नंखर॑ पैसे देऊनटाकून गेले. बर॑, आज पाष्टे उडुपी सुख-निवास जाऊन हिंस पाणीहीं अण्की कायतरीन घेऊन काम॑ म्हणींगट्लों. गेलों. जाऊन कुर्सीव॑र बसलों. काय पह्जे म्हणून एकला येऊन विचारला. पीयाला हिंस पाणी आण म्हणटलों. जेबांत पैसे आहेका म्हणून शिवून पाह्यींगट्लों. (तेम्हा "सर्वर सुंदरम" चल-चित्र आल॑ नहोत॑). पाणी आल॑. अण्की काय पह्जे म्हणून विचारला. "एक फ़्रूट-साल्ट आणे" म्हणट्लों. तो मला व॑र-खाले पाह्यला. पंडू दूध ऐस-क्रीम घाटलते का म्हणून विचारला. होय म्हणटलों. तज नाव "फ़्रूट-सालड", फ़्रूत-साल्ट नहो म्हणट्ला. मला अम्च॑ गामांत मझ॑ चुम्मण॑ आजी - मझ॑ अम्माच काकी- नित्य एक चांगळ॑ बॉट्टलांस्तून पंढ्र पूड पाणींत घालून पीतील॑. त्यज नव "क्रुष्चन'स साल्ट" (अक्षर - स्पेल्लिंग बरोर का, पाव्हून पन्नास वर्षा व॑र होऊनगेलाहे) म्हणींगतों. तेच सय॑ मला.
लेंकरूपणांत काय काय आशा पावा, थोरळे झालांपिरी मीहीं हे घेऊन प्यांव॑ म्हणींगणे. पल्लवपुरमाला बाजू घराला नागम्मा मावुशीहीं त्यंच दाल्ला बंगळूरांत्सून येतील॑. ते मावुशीला (आजीला) अम्ही नेरुप्पु-कोली -ostrich- म्हणून नाव ठिवलों. कां म्हणजे, तेनी कढत कढत कॉफी पीतील॑. ते आजा एक ल्हान चांगळ॑ डब्बांत्सून ल्हान-ल्हान मात्रा काढून कॉफींत घालून पीतील॑. तेहीं मी थोरळा झालांपिरी घ्यांव॑ म्हणून आशा. तेनी एक चांगळ॑ बेल्ट ठींगिट्लसतील॑. लांब कीडूस्क॑ एक त्यांतसून खाल॑पटीस ठिवलसतील॑. मी मझ॑ बापाकडे त्यजस्क॑ बेल्ट मला घेऊन द्यावा म्हणेन॑. तेनी सांगतील॑, "अरे वेडा, ते बेल्ट अस्किदनीन घालींगाच नहो रे, तला हेरण्या बेल्ट म्हणतील॑. तुला कसाला रे ते अग्गीन " म्हणून.
देवाच दयांत॑, मी थोरळा झालांपिरी ते अस्कीन घ्यांवास्क॑ आवश्य झालनाही - कट्ट सिवा). पर्तून उडुपी सुख-निवास, फ्रूट-सालड आल॑. खाल्लों. फार बेष होत॑. चार अणे ते. हिंस पाणी तीन पैसे. गामाला जाजोरी अण्कीन दोन तीन फ़्रूट-सालड खाऊया म्हणींगट्लों. कलती स्टोर भोईंचणे-बर्फी सहा पैसेला घेऊन खाऊनटाकून घराला गेलों.
झाल॑, दोन तीन दिवस पळून जाईल॑. शाळे पुढ॑ल॑ वार उघडत॑. कोण्त खोली अक्रावींला म्हणून पाव्हून बरोरल॑ ठिकाण धरांव॑. कोण कोण पंतोजी येतीलकी, पाव्हुम्हणे.
आज मला दुब्बा चेट्टि दुकानांत बलाईंगून जावून कित्येक औषधी घेट्ले. दुब्बा चेट्टि दुकान म्हणून कां नाव आल॑ म्हणून आजाला विचारलों. अम्ही काय काय पदार्थ औषधीला पह्जे म्हणून एक पर्ची देतोंकी, ते दुकानवाले चेट्टियार आंत काम करणारकडे देतील॑. तेनी समेच (सवेच) एक थोर डब्बा काढींगून अम्ही देलते पर्चींतल॑ पदार्थ एक एक विणी काढून ते डब्बांत घालून देतील॑. शेवटी, अम्ही पैसे देलांपिरी ते डब्बांतल॑ अग्गीन अम्ही अमच॑ पिशवींत घालींगाम॑. "तेथ पाह, केवढ॑ खाली डब्बा आहे" म्हणून म्हणट्ले. त्यजमळे दुकानाच नावच डब्बा चेट्टि दुकान म्हणून अस्कीन बोलतात॑. केम्ह पाह ते दुकानांत गुंप धाट॑.
May 1958. Madras.
Kaale rathri bapa ghaanvaala nigun gele. Jaathaana mala vechaala nankara paise dhevuntakun gele. Bara, aaje paashte Udupi Sukha Nivas jaavun imsa paaniyi aniki kaaythri gevun khaavan maningitlon, gelon. Jaavun kursivora buslon. Kaaye pajje manun aekla evun vichaarlaa. Payilla imsa pani ane mantlon, jebaantha paise aheka manun sivun paayingitlon (themma Server Sundaram chal chithra ala nohotha). Pani ala. Aniki kaaye pajje manun vichaarlaa, aeka fruit salt aane mantlon. Tho mala vora kalle paaylaa. Pandu dhoodha icecream ghaatlathaka manun vichaarla, oye mantlon. Thyaaja naama fruit salad, fruit salt naho mantla. Mala amcha ghaavaantha maja chumna aaji - maja ammacha kaki - niththe aeka chaangla bottilaanthasun pandra poode paanintha ghaalun phithila. Thyaaja naama Kruschen's salt (akshar - spelling barorka, paavun pannas varshaavora hungela) maningthon. Thaecha saye mala.
Lenkrupanaantha kaaye kaaye aasa paava, thorla olampiri, meeyin yeh gevun pyaanvam maningana. Pallavapuramaala baaju gharaala Nagamma Mausiyin thyaancha dhalla Bangalooraanthasun yethila. Thae Mausi - aaji - la ami Neruppukkozhi - ostrich - manun naanma tivlothon, kaan manje theni kadaththa kadaththa coffee pithila. Thae aaja aeka laahna chaangla dabbanthasun laahn laahn maathra kaadun coffeentha gaalun pithila, thaeyin mee thorla olaampiri gyaanvan manun aasa. Theni aeka chaangla belt teengitlaasthila, laamba kiduska aeka thenthasun kalla patisa tivlaasthila. Mee maja baapaakada thyaajaska belt mala gevun dhyaavaa manana. Theni saangthila, are veda, thae belt askadhani galingaacha naho re, thela hernia belt manthila, thula kasaal re thae aggi manun.
Dheva dhayaantha mee thorla olaampiri thae askin gyaanvaska avasya holni - katta siva). Parthun Udupi Sukha Nivas, fruit salad ala, kallon, paar besha hotha. Chaar ane thae, imsa pani theen paise. Ghaanvaala jaajori aniki dhone theen fruit salad kaavuya maningitlon. Yatha braanthi Kalathi Stores boichanecha burfi saha paisela gevun kaavuntakun gharaala gelon.
Jaala, dhone theen dhivasa palun jaayila. Shaala pudla vaara ugadtha. Kontha koli akraveenla manun paavun barorla tikaan dharaanvan. Kon kon panthoji yethilki, paavumna.
Aaja mala Dubba Chetty dukhaanaala balangun jaavun kiththeka aushadhi getle. Dubba Chetty dukhaana manun kaan naama ala manun aajaala vicharlon. Ami kaaye kaaye padhaartha, aushadhi pajje manun aeka parchee dhethonkini, thae dukhaanwale Chettiar aantha kaam karnaarakada dhethila. Theni samacha aeka thor dubba kaadingun ami dhilthe parcheenthala padhaartha aggi aeka aeka vani kaadun thae dubbaantha gaalun dhethila. Sevti paise dhilaampiri thae dubbanthala aggi ami amcha pisivintha gaalinganvan. Theththa paa kevda kaali dubba ahe manun mantle. Thyajamala dukhaanacha naamacha dubba chetty dukhana manun askin bolthaatha. Kemma paa thae dukhaanaantha gumpa, dhaate.