top of page
Musings III
home-button.png

A series of 10 musings by Rajaram Ramachandran (the first in English and the rest in Roman DM) laced with his inimitable flavour. Transcription  into Dakshini Marathi and voice-clip by Ananda Rao Vasishta. 

# III

आध्य पूर्वोक्त एवंगुण विशेषण विशिष्टायां, शुभ तिथौ......

मे महिना, वर्ष 1958.
एक दिवस अस॑ निघून चालेत "उडुपी सुख-निवासांत॑" 3 पैसे देऊन हिंस॑ पाणी पीवूनटाकून, "कालति स्टोर्सांत॑" सहा पैसेला भोईंचणेच॑ बर्फ़ी घेऊन खात, कपालीश्वरर देऊळाच समोर  ओठाकून गळाव॑र दोन हातावाटे (?....) घालींगून लज़ कोने (Luz Corner) पतोरी गेलों. "ड्यूरबल" म्हणून एक चप्पली दुकाना बाह्येर॑ पांच निमिष ओठाकलों. समोरल॑ पटीस जाम॑ (जांव॑) म्हणून बीदींत उतरून नंखर॑ दूर गेलों. कोठकी असून एक पोलीसवाला येऊन मला धरींगटला. "इथे रोड वलांडताने म्हणून लिव्हलाहेकिनी (की नाही), कसाला आलास" म्हणून दटावला. एवढ॑ वर्षांत कोणी पोलीसवाला मला धरलते नाही. 1952ंत अम्च॑ देशांत पह्यिलंदा इलक्षन चाल्लतम्हा, अम्च॑ घरांत तेवढ॑ पोलीसवाले राह्यल॑होते. मझ॑ बरोर नीट बोलून चालून करतील॑. "तुझ॑ नाव MG रामचंद्रन का, TR रामचंद्रन का म्हणून विचारतील॑. मी मझ॑ नाव MR रामचंद्रन म्हणून सांगेन॑. तसलत्याला आज पोलीसवाला धरून दटावतो ! मी तो रडका. "रडका रामय्या" म्हणूनेच अस्कीन बलावतील॑. एकले विना. तेनी "कीच-कीच रामचंद्रु" म्हणून बलावतील॑. कां म्हणजे, मझ॑ घसा तेवढ॑ बरीक असेल॑. अत्ता पोलीसवाला दटावलांपिरी डोळेंत पाणी भरूनगेले. रडेत "मी गांवाला नवा, मला काहीं कळना" म्हणटलों. काय वाटलकी, सोडूनटाकला. नंखर॑ शिवा देला म्हणींगतों.

 

 

तेम्हा पोलीसवाले अग्गीन बेष वेष-भूषांत असतील॑. त्यंच टोपी फार बेष रंगीन असेल॑. त्यंच अर्ध हाताच अंगरखाहीं (अंगरकाईं) निजारहीं (विजारहीं) तसच सुरीस्क ओठाकलसेल॑ पोट/तोंडे (paunch) बाह्येर कळना. तेनाला पाह्यलतरच॑ एक मर्यादा येईल॑, भें वाटेल॑. (अत्ता ?). नन्निलम, तिरुवावूर च पोलीसवाले पाह्यल॑होतों असलतरीन, मद्रास पोलीसवाले नीटेच होते.


पर्तून येऊन "ड्यूरबल" दुकानाकडे गेलों. दुकानांत काम करणार एकला उदंड मर्याविणी आंत यांत म्हणट्ला. कोणतरीन एवढ॑ मर्यादा देलतर॑ मला नंखर॑ डोई हिंस॑ होऊनजाईल॑. दुकानांत॑ घूंसलों. फिरून पाह्यलों. एक ठिकाणी "काय घेटलतरीन सरोजा देवीच चित्र घाटलते पंचांग (calendar) उग॑च देतों" म्हणून घाटल॑होत॑. उणे मोलांत काय आहे म्हणून पाह्यलों. मझकडे जास्ती पैसे नहोत॑. मादांत बांधींगाच बेल्ट पन्नास पैसे म्हणून सांगीटला. एक घेटलों. ते एक कलंडर मिळ्ल॑. तेच मादरी तीन दिवस जाऊन तीन बेल्ट घेटलों.

"उडुपी सुख निवासांत" हिंस॑ पाणी, सहा पैसेला कलति भोईंचणेच बर्फी, अस॑ तीन चार दिवस पाष्टे वेळ निघून गेल॑. सायंकाळी मामा कार्यालयांत्सून आलांपिरी आजू बाजू असाच दुकान-बाजाराला बलाईंगून जातील॑. अस॑ दहा दिवस पळूनगेले.


Comments:-

उम्मरजी वेदसा जगन्नाथन :-
तीन सरोजा देवी कलंडर मिळालका ?

आनंद राव वसिष्टा :-
भरून दनास॑ चार-चार, पांच-पांच सरोजा देवी कलंडर मिळ्ळसाम॑ !!! ते पाह्ताना RRजीला पाप म्हणूनच सांगाम॑.

गोपाल राव कौळीकर :-
तिकडे एक नल्लि, गणेशाच देऊळाच बाजू होत॑. नल्लि अणी भरून व्यापारी लोक॑ अत्ता असाच देऊळ बांधून पूर्वीकडे प्रतिष्टा केले. शेदारी RBI ब्रांच होत॑. नल्लींत अरवांत एक बोर्ड होते.

गुरुराजन स्रीनिवासन :-
चोक्कोट कौतुक वाटाच अठवणे. मी एक सांगतों. TR रामचंद्रन एक माध्वा ब्राह्मण होते. मझ॑ आजीम्मा सांगतील॑, त्यंच धक्टे बहिणीला रामचंद्रनला वराड करून द्याच एक विचार होत॑ म्हणून. पण, तेनी एक सिनिमा नट होतते करतां पुढ॑ काहीं झाल नाही म्हण॑. ते सरोजा देवीच कलंडर तुम्चकडे अत्ताईं आहे का ?

गोपाल राव कौळीकर :-
T. रामचंद्रन, हेजांतल॑ "T" करूरच बाजू असाच तिरुकांबिलूर म्हणाच नावांत्सून आल॑.         

 

Adhya poorvoktha aevanguna viseshana visishtaayam shuba thithou.....

Mayee mahina, varsha 1958.
Aeka dhivasa asa niguna chaalatha Udupi Sukha Nivasaantha 3 paise dhevun himsa paani pivuntakuna, Kaalathi Storesaantha saha paisela boichaneecha burfi gevun kaatha, Kapaleeshwarar dhevulacha somora hotaakuna galaavora dhone haathaavaate gaalingun Luz konaa (Luz Corner) pathori gelon. Durable manun aeka chappli dukaanaa baayaara paanch nimisha hotaaklon. Somorla pateesa jaanvan manun beedheentha utharun nankara dhoora gelon. Kottakeesuna aeka puliswaala evun mala dharingitla. Heththa road valaandthaane manun livlaayakini, kasaala alaasa manun dhataavla. Evda varshaantha koni puliswaala mala dharlathe nahi. 1952 ntha amcha desaantha payillaandhaa election challathemma, amcha gharaantha thevda puliswaala raaylothe. Maja borora neeta bolun chaalun karthila, thuja naama M.G.Ramachandran ka, T.R.Ramachandran ka manun vichaartheela, mee maja naama M.R.Ramachandran manun saangana. Tasalthaala aaje puliswaala dharun dhataavtho! Mee tho radka, Radka Ramayya manunacha askin balaavthila, aekle vina, theni keech keech Ramchandru manun balaavthila, kaan manje maja gasa thevda bareeqa asala. Aththa puliswaala dhataavlaampiri dholentha paani barun gela. Radatha mee ghaavaanla nava, mala kaayin kalna, mantlon. Kaaye vaatlaki, soduntakla, nankara siva dhila maningthon.

 

Themma puliswaale aggi besha vesha bhooshaantha asthila. Thyaancha thopi paar besha rangeena asala, thyaancha ardha haathaacha angarkaayin nijaarayin thasacha sureeska hotaklaasla. Pota/thondha (paunch) baayaara kalna. Thenaala paayaltharacha aeka maryaadhaa yeyila, bhen vaataala. (Aththa?) Nannilam, Tiruvarur cha puliswaale paylothon, asalthiri Madras puliswaale neetacha hothe.

Parthun yevuna Durable dukhaanaakada gelon. Dukaanaantha kaam karnara aekla udhanda maryaadhaavini aantha yaantha mantla. Konthiri yevda maryaadha dhilthara mala nankara doyee himsa oonjaayeela. Dukhaanaantha guslon. Pirum paaylon, aek tikaana 'kaaye getlathiri Saroja Devicha chithra ghatlatha panchaanga (calendar) ugocha dhethon' manun gatlotha. Una molaantha kaaye ahe manun paaylon, majakada jaasthi paise nahotha, maadhaantha baandhingaacha belt pannaas paise manun saangitla. Aeka getlon, thae calendar aeka milaala. Thaecha maadhiri theen dhivasa jaavun theen belt getlon.

Udupi Sukha Nivaasaantha himsa paani, saha paisela Kalathi boichanecha burfi asa theen chaar dhivasa paashte vela noongela. Shaankaali mama kaaryalayaanthasun alaampiri aaju baaju asaacha dukhaan bazaaraala balangun jaathila. Asa daha dhivasa palungela.

Comments :-


Umarji Vedesa Jagannathan :-
Theena (3) Saroja Devi Calender milaalakaa ?

Ananda Rao Vasishta :-
Bharoon danaas chaar-chaar, paanch-paanch Saroja Devi Calender miLLasame !!! Thae paathaanaa RRjilaa paap maNoonach saangaam.

Gopal Rao Kowlikar :-

Thikda yeak Nalli ,Ganesacha devula bhaju hotha. Theye ganess pahileggin paschim disha paath hothey. Nalli ani baroon vyapari loga aththa asaacha devul bandoon ganessala poorvikada prathishta kele. Sedhari RBI branch hotha. Nallintha Aravaantha yeak board hotha.

Gururajan Srinivasan :-
Good reminiscences interesting too, But you know one things that comedian T R Ramachandran is a madhwa brahmin. my grandma used to tell me that there was a proposal to give her younger sister to him but since he was a flm star that did not materialise. thae saroja devicha calender thumcha ka azun ahea ka?

Gopal Rao Kowlikar :-
T in T.Ramachandran stands for Tirukambilur near Karur.

 

bottom of page