Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
काळ बदलत॑का, नाही, लोके बदलतातका ? 9
In this series of 11 narratives RR takes us through the "then and now" of things.
वीदिविडंगनांत॑ श्री रामक्रिष्णा एइडेड एलिमेन्टरी स्कूळ अम्च॑ घरच॑ बाजूच होत॑. पांचवा क्ळास पर्यंतीन तिकडे वाचलांपिरी सहावां क्ळासाला मी नन्निलमांतल॑ बोर्ड हैस्कूळांत॑ मिळ्लों. ते साळे चार मैल दूर होत॑. चालूनच जाम॑. शेतीच काम काहीं नसलतर॑, बैलाला वेगळ॑ काम काहीं नाही म्हणून बंडींत॑ जायाला सोडतील॑. अम्च॑ गांवांतून दहा पोरे ते साळेला जात होते. मला सोडून वेगळ॑ तेवढदनीं जमीन-शेतीच कामांत असणार कुटुंबांतल॑ होते. शेतीच काम असलत॑ दिवस अग्गीन तेनी साळेला येईनात॑.
एक दिवस अम्ही साळेला जात अस्ताना कोणीं नसाच एक विजन॑ ठिकाण पाव्हून अग्गिदनीं बसलों. वीरय्यन म्हणणार एक पोर तज जेबांत्सून एक सिगरेटीं काडीच पेटीहीं बाह्येर काढला. "अग्गिदनीं एक-एक दपा हे सिगरेट फुंकाम॑. कोण कोण सिगरेट फुंकाला तय्यार नाहींत की, तेनी अग्गीन अम्च॑ विरोधी अणी, त्यंचकडे कोणीन बोलनात॑" म्हणून सांगिट्ला. सिगरेट शिवाला की फुंकाला की मी तय्यार न्होतों म्हणून मला एक विरोधीस्क॑ करूनटाकले. कोणीन मझ॑कडे बोलल॑ नाहीत॑. साळेला एकट चालून जाणे म्हण्जे मला एक थोर प्रश्न झाल॑. कां म्हणजे, जायाच वाटेंत॑ तीन स्मशान होत॑ म्हणून मला भरून भें वाटत होत॑. दोनांत॑ प्रेत जळिवाचीन एकांत॑ प्रेताला भोईंत॑ कबर कराचीं ठिकाण॑. मला एवढ॑ भें वाटत होते म्हणजे, ते ठिकाणाला येतांतरून डोळे झांकींगून पर्तून पाह्यनास्क॑ एकदम भरडपळून जात होतों. ते पोरांस मझ॑कडे उदंड दिवस बोलनास्क॑ असाला झाल नाही. कां म्हणजे, साळेंतून देलते "होम-वर्क" कराला की, नाही, शिकिवलते पाठांत॑ कायतरीन संशय विचारामते असलतरे की मझ॑कडे बोलूनच सरामते पडल॑ त्यांस॑ !
ते काळांत॑ सिगरेट पीणे म्हणजे एक थोर कार्य म्हणून होत॑. (खेडेगामांत॑ बीडी की, चुट्टा की पीत होते).
डेल्हींत अस्ताना मी फोरीन पोस्टांत॑ (Foreign Post) काम करत होतों. "फोरीन" काहीं न्होत॑ त्यांत॑. अम्च॑ देशांत्सून बाह्येरच॑ देशाला पाठिवाच अणी तिकडून अम्च॑ देशाला याच पोस्टाच कागद॑, पार्सल हे अग्गीन पाह्यींगाच ऑफीसेच॑ ते. चार वर्ष मी तिकडल॑ "डिप्ळमॅटिक कौन्टर" पाह्यींगत होतों. विदेशाच थोर-थोर डिप्ळमॅटिक-ऑफीसर लोके कस्टमाच काम करींगून पार्सल की कागद की स्वता काढाला तिकडे येत होते. येताना सिगरेटाच पॅकट की, दारूच बोट्टल की अम्हाला द्याच दंडकीन होत॑. कोण्ततरीन एंबसीच, नाहीतर॑ है-कम्मिषणाच फस्ट-सेक्रटरी की, सेकंड-सेक्रटरी की ते अग्गीन देलतर॑ अम्ही काढींगांव॑, नाहीतर॑ त्यांस अपमान करले म्हणींगतील॑ म्हणून अम्हाला व॑रून निर्देश होत॑. मला तज अग्गीन आवश्य होत नाही. पण, ते आग्गीन पह्जे म्हणून अम्च॑ व॑रच॑ ऑफीसर लोकांच मध्य पोटी होत होत॑. डेल्हींत॑ पोणावांटा लोकांसीन हिंवाळाच दिवसी सिगरेट पीयाच दंडक होत॑. सिगरेट पीणे आरोग्याला चोक्कोट नहो, मरणालापणीं ते कारण होईल, पीलतर॑ कॅन्सर येईल, अस॑ अग्गीन नंतर॑ याला आरंभ झालांपिरी हे दंडक उणे झाल॑. पण, अत्ता साळेच ल्हान पोरे पणीं नुस्त॑ तमाषाला सिगरेट पीयाच अम्ही पाह्तों. दारू पीयाच दंडक विना, नशाच पदार्थ घेणे, घुट्का, पान-पराग असलते घेणे हे आग्गीन अत्ता पाह्तों. लोकांच॑ आरोग्याला होयाच हानी परवा करनास्क॑ सरकारपणीं अत्ता दारू विकतात॑.
"स्वस्थ भारत" पह्जे म्हणून असलतर॑ आरोग्य पाह्यींगनास्क॑ कस॑ होईल॑ ? टाटा, बिर्ला हेनी अग्गीन कराच घोषणा नुस्त तसच राहून जाईल॑, एवढ॑च.
......Save DM
Write DM......
After completing fifth standard in Sri Ramakrishna Aided Elementary School next door at Veedhividangan, I moved to Board High School at Nannilam for sixth standard which meant I had to commute 4 plus miles either way. I had to cover the distance either on foot or in the bullock cart which would be at my disposal when the bullocks are not required for agricultural purposes. We were ten boys from my village and all the other boys were from agri families. They would miss classes when they were required to work in fields.
One day as we were on our way to School, the boys stopped at a forlorn place and sat down. A boy, Veeraiyan, pulled out a cigarette and a match box from his pocket and announced, 'Each of us will take a puff, those who do not smoke will be enemy (as per parlance in Schools those days) and nobody will talk to them'. I refused to touch the cigarette or smoke and was treated as an enemy; they did not speak to me. I had the problem of walking alone to the School. The very thought scared me as there were three cremation grounds on the way - two were open burning ghats and the third one a burial ground. I was so much scared of these three spots that as I aporoached the spots I would start running with closed eyes without looking back. The boys could not persist their no-talk with me as my help was required by them for doing home work and clearing doubts.
Those were the days when people had a fancy for cigarette (in villages it was beedi or churut).
When I was in Delhi, I was working in Foreign Post . Nothing foreign, it was a Post Office handling letters and parcels sent from India to foreign countries and vice versa. I was manning the Diplomatic counter for about four years. Top diplomats of foreign missions would come personally to collect their parcels after customs examination. They would present cigarette packets and bottles of drinks. We had been instructed that if a first secretary or second secretary of an embassy or High Commission offer some gifts, we should accept it as otherwise they would feel offended. I had no use for them and top officers of my office would vie with one another for them. In Delhi winter most of the people could be seen smoking. Then the awakening came that cigarette smoking was injurious to health, tobacco kills, lead to cancer, etc. and smoking habit declined. But now we see young school boys smoking just for the fun of it. Added to it is the drug menace, gutka, paan parag and its brothers and sisters, leave alone the liquor drinking habits of people. We see government selling liquor unmindful of the harmful effects on the people.
If people are not health conscious, how can we achieve 'Swasth Bharat' which would remain just a rhetoric what if Tatas or Birlas or anybody proclaimed it !