Holiday in Bali
बाली विनोदयात्रा
Dakshini Marathi Khajana
दक्षिणी मराठी खजाना
नुस्त असेच - 10
In this set of fifteen writings RR takes us through some stray thoughts, ideas and events in a casually serious tone
पल्लवपुरमांत ते काळांत (एकोणीसशें चाळीसाच शेवटी, पन्नासाच पह्यिले दोन वर्ष) उन्हाळाच दिवस दुपारच वेळ लेंकरे अस्कीन शेदारल॑ कुंठांत की चौकंडीकडे की खेळाला जातील. कुंठाच भोंताले, कुंठ फिरून अंबाच झाड भरून असेल. एक मल्गोवा, एक रावाच (रामाच) नाकाच (टोंचाच/टोंकाच -किळि मूक्कु-), एक हिरव॑ तांदूळ (पच्चरिशी), म्हैशीच अंबा होयाच (एरुमै-buffalo- काच्चि, वेगळ॑ काहीं नाही, ते झाडाच अंबाच सालपट म्हैशीच काताडास्क दांडग॑ घट्टि असेल), एक सिंधूरा वगैरा वगैरा झाडि. थोर थोर झाडि, खाले सावली, ऊनाच प्रकोप कळ्ना. वारवासी असेल. चौकंडींत थोरळे बसून चीट्टु (पत्ता) खेळत बोळत अस्तील. लेंकरे शेदारी खेळत अस्तील. कुंठाच पश्चिमी पटीस एक केवडाच फूलाच झाड राणास्क असेल.
आल॑, 20 नोवंबर एकोणीशेंबावन्न. एकदम वार॑ पाऊस. एक दोन अंबाच झाड पडूनगेल॑, बाकी झाडच फांटा पोणावांटा मोडून पडूनगेल॑ (ते वेळ आरार वीदिविडंगनांत होता). त्यज नंतर लेंकरे तेथ॑ खेळणे सोडूनटाकले, सावली असत नाही म्हणून. घरा बाह्येर, सोमोर (समोर) एक थोर चिंचाच झाड होत॑. तेयीन वारेंत पडूनगेल॑. घरावोर पड्ल्होत॑ म्हणजे घर चट्णी (दाळीच नहो, ते नंखर मोरमोरा असेल. कोवराच -खोब्रेच- चट्णी) होऊनगेलसेल. देवाच दया, ते मागल॑ पटीस पड्ल॑.
गांवाच लोके अस्कीन आरारच घरांत होते. त्यांत एक गर्वार बायको. तद्दिसी ते बायकोला एक दादिगा लेंकरू उजला. तेवढदनालायीन आरारच घरांतेच संपाक, जेवणे. चौकंडीयीन खाली होऊनगेल॑. आरारच घरांत बाह्येर मांडव घाट्लासतील, सावली असेल. तेथेच लेंकरे खेळतील.
वीदिविडंगनांत ? धरा समोर तीन थोर थोर चिंचाच झाड होत॑. परंतु, सावली तेवढ॑ असना. घरा आंतेच खेळणे. थोर घर. लेंकरे पळापळी कराला भरून ठिकाण होत॑. थोरळेयांस मोट्ठ॑ ओंटा दोन पटीसयीन होत॑. त्यज विना, ओंटालायीन बीदीच उंबरालायीन मध्ये "आलोडि" म्हणून अरवेंत म्हणतील, एक वीस पंचवीस दन बसुया, होत॑. ऊनाच मार पड्ना, सावलीच सावली.
अत्तल॑ घराला ओंटाच असत नाही. लेंकरे खेळणे सोडूनटाकले. झाडी-झुडूप घराच आजू बाजू असत नाही. सावली म्हणजे काय म्हणून विचारास्क होऊनगेल॑. ऊनांत उतरलतरेच सावलीच सुख कळेल. आरारच घरांत एक थोर कडुलिंबाच झाड होत॑, पन्नास वर्षा पुढे ठिवलते.सावली देत होत॑. तेयीन दोन वर्षा पुढे आलते वार॑-पाऊसांत खाले पडूनगेल॑. अत्ता तो, एकच अंबाच झाड, एक कोनांत आहे. त्यजमळे सावली काहीं मिळत नाही. अंबा अवश्य भरून मिळत॑.
re-written in DM script by ARV
Pallavapuramaantha thae kaalaantha (ekonvees chaaleesaacha sevti, pannasaacha payilla dhon varsha) unaala dhivasa dhupaarcha vaela lenkra askin sedhaarla kuntaakaanti chaukandikada kelaala jaathila. Kuntaa bonthaale, kunta pirun ambaacha jaada barun asala, aeka Malgova, aeka raamaacha naakaacha (kili mookku), aeka hiruva thaandhoola (pachcharisi), maisseecha amba hoyaacha (erumai - buffaloe - kaachchi, vaegla kaayin nahi, thae jaadcha ambaacha saalpata maiseecha kaathaadaaska dhaandka, gatti asala), aeka sindhoora, vagairah vagairah jaadi. Thor thor jaadi, kalle shaoleecha shaolee, oonaacha prakopa kalna, vaaraa vaasi asala. Chaukandintha thorle basun cheettu kelatha bolatha asthila, lenkra sedhaari kelatha asthila. Kuntaacha paschimi patisa aeka kevdaacha pulaacha jaada raanaaska asala, khemma paa phulaacha vaasa yaetha asala.
Ala 20 November Ekonvees baavan, aekdham vaara pousa, aek dhone ambaacha jaada padungela, baaki jaadcha paantaa ponaavanta modun padungela (thae vaela rr Veedhividanganaanth hotha). Thyaaja nanthara lenkra theththa khelna soduntakle shaoli asthini manun. Gharaa baayaara somora aeka thora chinchaacha jaada hotha, thaeyin vaaraantha padungela, gharaavora pallotha manje ghara chatni (dhaaleecha naho thae nankara mora mora asala, kovraacha chatni) hungelaasala, dhevaacha dhaya thae maagla patisa palla.
Ghanvncha loka askin rraacha gharantha hothae, thyaantha, aeka garvaara baiko, thedhdhisi thae baikola aeka dhaadhiga lenkru ujla, thevdadhanaalayin rraacha gharaanthacha sampaaka jevna. Chaukhandeeyin khaali hungela. rraacha gharaantha baayaara maandava gaatlaasthila, shaoli asala, theththacha lenkra khelthila.
Veedhivadangaantha? Gharaa somora theene thor thora chinchaacha jaada hotha. Paranthu shaoli thevda asnaa. Gharaa aanthacha khelna. Thor ghara, lenkra palaa pali karaala barun tikaana hotha. Thorlaansa motta onta dhone patisayin hotha, thyaaja vina ontaalayin beedheecha umbraalayin madhdhe 'aalodi' manun aravaantha manthila, aeka vees panchevees dhane basuya, hotha. Oonaacha maar padna, shaoleecha saawli.
Aththala gharaala ontaacha asthini. Lenkra khelna soduntakle. Jaadi judupa gharaacha aaju baaju asthini. Shaoli manje kaaye manun vichaaraaska hungela. Oonaantha utharlathracha shaolicha sukha kalala. rraacha gharaantha aeka thora limbaacha jaada (neem tree) hotha, pannaas varshaa puda tivalthae, shaoli dhaetha hotha, thaeyin dhone varshaa puda althae vaara pousaantha kalle padungela. Aththa tho aekacha ambaacha jaada aeka konaantha ahe, thyaajamala shaoli kaayin milthini, amba avasya barun miltha.